Πως οι γονείς μπορούν να υποστηρίξουν τα παιδιά κατά την επιστροφή τους στο σχολείο

Ο Σεπτέμβριος έχει φτάσει και τα σχολεία ανοίγουν. Έτσι, γονείς και παιδιά αφήνουν πίσω τον καλοκαιρινό ρυθμό και καλούνται να προσαρμοστούν σε μία νέα καθημερινότητα. Η νέα σχολική χρονιά, για κάποιους μαθητές μπορεί να συνεπάγεται με ένα καινούριο σχολείο, ίσως τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο, ή από το γυμνάσιο στο λύκειο . Η επιστροφή στα σχολεία είναι μία περίοδος μετάβασης που δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς.

Σημαντικοί παράγοντες που βοηθούν στην ομαλή μετάβαση:

• Προετοιμασία του παιδιού πριν την έναρξη του σχολείου. Είναι σημαντικό οι γονείς να περιγράψουν, να συζητήσουν και να προσχεδιάσουν μαζί με το παιδί τη νέα ρουτίνα που θα ακολουθήσει. Με αυτό τον τρόπο οι γονείς απαντούν στην αβεβαιότητα και την αγωνία που πιθανών αισθάνεται το παιδί.

• Ως γονέας ακούω και παρατηρώ τα συναισθήματα του παιδιού μου. Χρειάζεται οι γονείς να στέλνουν το μήνυμα πως όλα τα συναισθήματα είναι για να τα βιώνουμε και να ενθαρρύνουν τα παιδιά να εκφράζουν τόσο τα ευχάριστα όσο και τα πιο δύσκολα συναισθήματά τους.

• Δημιουργώ ως γονέας ήρεμες στιγμές και διερευνώ τι μπορεί να σκέφτεται το παιδί, τι μπορεί να το προβληματίζει με το άνοιγμα του σχολείου. Χρησιμοποιώ τη δική μου βιωμένη εμπειρία ως γονέας περιγράφοντας πώς ένιωθα εγώ (θυμάμαι την αγωνία που ένιωθα και εγώ όταν ήμουν στη θέση σου). Με αυτό τον τρόπο δείχνουμε στο παιδί πως είναι εντάξει να βιώνω και αυτά τα συναισθήματα.

• Ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας σχετίζεται με το ακόλουθο ερώτημα: Πώς νιώθω εγώ ως γονέας; Πολλοί γονείς βιώνουν στρες και αγωνία για αυτή την επικείμενη αλλαγή . Είναι πολύ ανθρώπινο να υπάρχει αυτό το συναίσθημα. Το ερώτημα είναι πώς αυτό το συναίσθημα επηρεάζει τη συμπεριφορά μου ως γονέα; Υπάρχει ανάγκη να μοιραστεί, να εκφραστεί, να συζητηθεί με έναν άλλον ενήλικα, ο οποίος ανήκει στο ευρύτερο υποστηρικτικό περιβάλλον του γονέα. Φροντίζοντας οι γονείς τα δικά τους συναισθήματα στέλνουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στα παιδιά τους : Δεν μπορούμε να επιλέξουμε πώς θα νιώσουμε, μπορούμε όμως να επιλέξουμε πώς θα αντιδράσουμε για αυτά που νιώθουμε.

Αναπτυξιακά Ορόσημα και μεταβάσεις

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις συνήθως αφορούν την περίοδο έναρξης του νηπιαγωγείου και την περίοδο μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό. Όλες αυτές οι αλλαγές προσκαλούν το παιδί να πραγματοποιήσει άλματα σε γνωστικό, κοινωνικό, συναισθηματικό και μαθησιακό επίπεδο. Χάνει τις οικείες ρουτίνες του, νέα πρόσωπα αναφοράς (δασκάλες/δάσκαλοι) λαμβάνουν χώρο στην καθημερινότητα του. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει και το σύστημα της οικογένειας (γονείς, αδέρφια και άλλα μέλη που εντάσσονται στο οικογενειακό πλαίσιο). Έτσι λοιπόν, οι γονείς και άλλα σημαντικά πρόσωπα φροντίδας (π.χ δάσκαλοι) μπορούν να παρατηρήσουν τόσο τη συμπεριφορά όσο και τα συναισθήματα του παιδιού, τα οποία μπορεί να εκφράζονται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.

Πώς μπορεί να εκφράζεται το άγχος των παιδιών;

Το άγχος μπορεί να μην εκφράζεται λεκτικά και να αποτυπώνεται μέσα από:

• Σωματικές ενοχλήσεις: πονοκέφαλος, πονόκοιλος, ή άλλα σωματικά συμπτώματα που να σχετίζονται με την εκδήλωση άγχους.

• Δυσκολίες στη ρουτίνα του ύπνου, μπορεί το παιδί να ξυπνάει κατά τη διάρκεια της νύχτας.

• Δυσκολίες στη συγκέντρωση, οι οποίες επηρεάζουν το παιδί στην επικέντρωση και ολοκλήρωση των μαθησιακών έργων.

• Αλλαγές στην συμπεριφορά, οι οποίες συνδέονται με ξαφνικές εναλλαγές στη διάθεση.

Πότε το άγχος ως σύμπτωμα μπορεί να είναι ανησυχητικό;

Το κάθε παιδί καλείται να αποκτήσει εκείνες τις δεξιότητες που θα το βοηθήσουν να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις που υπάρχουν σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο. Χρειάζεται χρόνος και κατανόηση καθώς η κάθε αλλαγή σημαίνει ότι χάνω ένα κομμάτι του γνώριμου εαυτού μου και γνωρίζω ένα καινούριο, το οποίο ως διαδικασία μπορεί να βιώνεται με έντονα συναισθήματα, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς.

Όταν οι γονείς παρατηρούν ότι τα συμπτώματα του άγχους επιμένουν και επηρεάζουν την καθημερινότητα του παιδιού με έναν αρνητικό τρόπο, όπως έντονες εναλλαγές στη διάθεση, απόσυρση/απομόνωση του παιδιού, ή υπερβολική άρνηση για το σχολείο, παρά την προσπάθεια τους για υποστήριξη ή έχουν κάποιες αμφιβολίες για τον τρόπο που έχουν επιλέξει να διαχειρίζονται τις δυσκολίες, τότε είναι σημαντικό να επισκεφτούν έναν ειδικό ψυχικής υγείας.

Μπαλατσούκα Κωνσταντίνα

Ψυχολόγος / Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια

MSC Ειδική Αγωγή - Ενταξιακές Πρακτικές