Ψυχοθεραπεία για Αυτιστικούς Εφήβους και Ενήλικες

Η ψυχοθεραπεία είναι μία σημαντική διαδιακασία για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας των εφήβων και των ενηλίκων. Στην περίπτωση των αυτιστικών ατόμων η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι εποικοδομητικήεφόσον λαμβάνη υπόψη τη νευροδιαφορετικότητα και προσαρμόζεται στις ανάγκες του εκάστοτε αυτιστικού εφήβου ή ενήλικα. Η νευροεπιβεβαιωτική προσέγγιση απορρίπτει την αντιμετώπιση του αυτισμού ως ελάττωμα που πρέπει να διορθωθεί αλλά προτείνει την αποδοχή, τη στήριξη και την ενδυνάμωση του ατόμου.

Μέσα από αυτό τον φακό, ο αυτιστικός έφηβος – έφηβη και ενήλικας κατα τη ψυχοθεραπευτική

διαδικασία μπορεί να διερευνήσει τη ταυτότητά του, να δώσει φως στα δυνατά του σημεία, να

νοηματοδοτήσει τις προκλήσεις της καθημερινότητας, να δει πώς ο ίδιος – ίδια συνδέεται με τον εαυτό του – εαυτή της και έτσι πώς συνδέεται με τους ανθρώπους γύρω του χωρίς να νιώσει πίεση ή να ακολουθήσει τα

νευροτυπικά πρότυπα. Ο βασικός σκοπός της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας για όλα τα άτομα, έτσι και για

τους αυτιστικούς εφήβους και ενήλικες είναι να αναπτύξουν μία θετική εικόνα εαυτού ως εφόδιο για την

καθημερινή τους διαβίωση σε όλα τα πλαίσια που δρουν. Βέβαια οφείλουμε να τονίζουμε κάθε φορά πως και η ίδια η κοινωνία χρειάζεται να σέβεται και να αποδέχεται το εκάστοτε αυτιστικό άτομο και να το δείχνει έμπρακτα μέσα στην καθημερινότητα.

Πότε είναι εποικοδομητική η ψυχοθεραπεία:

Η ψυχοθεραπεία σε αυτιστικούς εφήβους και ενήλικες μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη όταν

υπάρχει ψυχική επιβάρυνση που μπορεί να εκφράζεται με έντονο άγχος, καταθλιψη ή εξουθένωση. Επίσης,

το αυτιστικό άτομο μπορεί να χρειάζεται στήριξη έτσι ώστε να κατανοήσει και να διαχειριστεί τη

καθημερινότητά του στα διάφορα νέα πλαίσια, όπως σχολείο, πανεπιστήμιο, εργασία καθώς και τις σχέσεις

του.

Επιπλέον, πολλές φορές υπάρχει ανάγκη τα αυτιστικά άτομα είτε είναι στην εφηβική είτε στην ενήλικη

ζωή να διερευνήσουν τρόπους αυτορρύθμισης που σχετίζονται με έντονες συναισθηματικές καταστάσεις.

Είναι μία συνθήκη που μπορούμε να συνεργαστούμε ως θεραπευτές μαζί με το αυτιστικό άτομο και να

δημιουργήσουμε πρακτικές εναλλακτικές, οι οποίες είναι υποστηρικτικές.

Τέλος, ζωτικής σημασίας είναι το ενδιαφέρον του ατόμου για αυτογνωσία και κατανόηση της

ταυτότητας του μέσα από το πρίσμα της νευροδιαφορετικότητας. Μέσα από την εμπειρία μου διαπιστώνω

πως όταν κυρίως οι έφηβοι δεν έχουν γνώση της μοναδικότητάς τους αυτό αποτελεί πηγή άγχους και αγωνίας για το τι συμβαίνει. Ακόμη, όταν γίνονται ενήμεροι για την αυτιστική ταυτότητά τους, χρειάζεται να δοθεί χρόνος δίοτι πρόκειται για μία σταδιακή διαδικασία. Χρειάζεται αναγνώριση της προσπάθειας του κάθε

αυτιστικού ατόμου για ό.τι έχει καταφέρει. Μέσω της ψυχοθεραπείας δημιουργείται χώρος για ζητήματα όπως αυτοαποδοχή, αυτοπροσδιορισμός και νευροδιαφορετική ταυτότητα. Μπορεί αυτό να ακούγεται εύκολο ή αυτονόητο, αλλά ζώντας σε μία πιο μικρή πολή διαπιστώνω πως πολλές φορές χρειάζεται πολλή σκληρή δουλειά γιατι επικρατούν πολλά στερεότυπα, τα οποία πολλές φορές είναι εσωτερικευμένα και στο ίδιο το άτομο.

Διαφοροποιήσεις στη ψυχοθεραπευτική διαδικασία:

Υπάρχουν σημεία τα οποία χρειάζεται ως θεραπευτές να επαναπροσδιορίζουμε, όταν

συνεργαζόμαστε με αυτιστικά άτομα. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός και η δομή των συνεδριών, οι αυτιστικοί

θεραπευόμενοι ωφελούνται από μία ξεκάθαρη δομή της συνεδρίας. Η σιωπή μπορεί να αποτελέσει μία

γέφυρα για επεξεργασία της πληροφορίας.Επίσης, το επικοινωνιακό στυλ που θα επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε χρειάζεται να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του αυτιστικού ατόμου. Στις συνεδρίες μου με αυτιστικούς εφήβους, συνηθίζω να κολλάω χαρτιά στον τοίχο και αυτός φαίνεται ένας εποικοδομητικός τρόπος έκφρασης για τους ίδιους, σχετικά με τη χρήση του γραπτού λόγου, ο οποίος φαίνεται να ανταποκρίνεται στις δικές τους ανάγκες.

Θυμάμαι μία φορά, με έναν έφηβο που συνεργάζομαι είχαμε γεμίσει τον τοίχο με κόλλες Α4, διότι ήθελε να

μου εξηγήσει τους ήρωες του αγαπημένου του παιχνιδιού. Έπειτα, χρησιμοποιήσαμε τους συγκεκριμένους

ήρωες για να μιλήσουμε για την παρέα και τα συναισθήματα μας. Ήταν κάτι πολύ ξεχωριστό και για εμένα

την ίδια. Μία πραγματική εμπειρία σύνδεσης.

Σε αντίθεση με παλαιότερες προσεγγίσεις ο στόχος δεν είναι η διόρθωση συμπεριφορών, αλλά η

κατανόηση της ταυτότητάς τους και η εύρεση στρατηγικών που ενδυναμώνουν το άτομο. Τέλος, υπάρχει

ανάγκη ο θεραπευτής να λαμβάνει υπόψη τις αισθητηριακές ανάγκες του αυτιστικού ατόμου, όπως το φως, οι ήχοι έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που να εμπνέει ασφάλεια στον αυτιστικό έφηβο ή ενήλικα.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει μία εποικοδομητική εμπειρία για τους αυτιστικούς εφήβους

και ενήλικες όταν στηρίζεται στη νευροεπιβεβαιωτική προσέγγιση. Με άλλα λόγια, όταν δεν γίνεται

προσπάθεια κανονικοποίησης αλλά χτίζονται γέφυρες για αποδοχή και υποστήριξη. Επιπλεόν, ως

θεραπευτές χτίζουμε μία θεραπευτική σχέση που εστιάζει στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου και δεν επικεντρωνόμαστε στα “συμπτώματα”.

Βιβλιογραφία

● Lerner, M. D., Gurba, K. N., Gassner, D. L., & Williams, Z. J. (2023). A framework for neurodiversity-

affirming interventions for autistic individuals. Journal of Autism and Developmental Disorders

● Botha, M., Hanlon, J., & Williams, G. L. (2021). Does language matter? Identity-first versus person-

first language use in autism research: A response to Vivanti. Journal of Autism and Developmental

Disorders.

● Kapp, S. K. (Ed.). (2020). Autistic community and the neurodiversity movement: Stories from the

frontline. Springer.

Μπαλατσούκα Κωνσταντίνα

Ψυχολόγος MSC Ενταξιακές Πρακτικές

Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια